Synonyms and Antonyms A7

Appendix 7

Synonyms and Antonyms

Sanskrit Synonyms (Exercise)

Prose:

1| शिष्योत्तम: ǀ

1) कीर्ति: = ख्याति: ǀ                      2) आकण्र्य = निशम्य ǀ                  3) श्व: =अपरेद्यु: ǀ

4) वीक्ष्य = दॄष्ट्वा ǀ                          5) अभणत्=अवदत्ǀ

2| ग्राहकसुखाय ग्राहकहिताय ǀ

1) महार्घा: = बहुमूल्या: ǀ                2) आपण: =विपणि: ǀ        3) ग्राहक: = वस्तुक्रेता ǀ

4) अम्बा = माता ǀ

3| महाराष्ट्रस्य विश्वविख्याता क्रीडा ǀ

1) क्रीडापटु: = खेलपटु: ǀ                 2) साहसम् =धैर्यम्ǀ           3) विश्वम् = जगत् ǀ

4) क्रीडन्ति = खेलन्ति ǀ

4| महाराष्ट्रस्य विश्वविख्याता क्रीडा ǀ

1) गङ्गातीरे = गङ्गाकूले ǀ                        2) नर: =मानव: ǀ                3) जना: = लोका:ǀ

4) अन्येद्यु: = अपरेद्यु: ǀ              5) अहर्निशम् =दिवारात्रौǀ             6) जलम् = वारि, नीरम् ǀ

7) निशम्य = श्रुत्वा ǀ                        8) सागर: = समुद्र:, जलधि: ǀ        9) मेघ: =वारिद: ǀ

5| अवैधाचार: नैव करणीय: ǀ

1) वयस्य: = मित्रम् ǀ          2) सत्वरम् =त्वरयाǀ          3) तम: = अन्धकार: ǀ

4) नियम: = विधि: ǀ

6| अर्जुनस्य गर्वहरणम् ǀ

1) अरण्यम् = वनम् ǀ          2) शावक: =शिशु: ǀ                        3) कातर: =भीत: ǀ

4) आपत्ति: = विपत्ति: ǀ        5) निलय: =गॄहम्ǀ

Poetry :

1| गुरुवन्दना ǀ

1) वन्दनम् = नमनम् ǀ   2) पाषाण: = शिला ǀ        3) धनम् = द्रविणम् ǀ

4) काञ्चनम् = सुवर्णम् ǀ                        5) अविरतम् = सततम् ǀ

2| सुभाषितमाला 1 ǀ

1) बुध: = प्राज्ञ: ǀ   2) शनै: शनै: = मन्दं मन्दम् ǀ             3) रिपु: = शत्रु: ǀ

4) प्रज्ञा = बुद्धि: ǀ            5) शरीरम् = काय: ǀ

3| नदीसमुद्रसंवाद: ǀ

1) द्रुमा: = वॄक्षा: ǀ             2) नदी = तटिनी ǀ                        3) समुद्र: = सागर: ǀ

4) कूलम् = तीरम् ǀ          5) उद्धत: = मत्त: ǀ

4| आरोग्यं मूलमुत्तमम् ǀ

1) रोग: = गद:, आमय: ǀ            2) जन्तु: = कीटक: ǀ       3) अमर: = देव: ǀ

4) उपानह् = पादत्राणम् ǀ             5) वारि = जलम् ǀ             6) पय: = जलम् ,दुग्धम् ǀ

7) वासर: = दिनम् ǀ         8) अम्बु = जलम् ǀ           9) अलङ्कार: = भूषणम् ǀ

5| सुभाषितमाला 2 ǀ

1) धेनु: = गौ: ǀ     2) पन्नग: = सर्प: ǀ          3) क्षीरम् = दुग्धम् ǀ

4) श्री: = लक्ष्मी: ǀ             5) अनुग्रह: = उपकार: ǀ   6) नय: = नीति: ǀ

6| पैरिसनगरवर्णनम् ǀ

1) तटम् = कूलम् ǀ           2) सरित् = तटिनी ǀ 3) ध्वज: = केतन: ǀ

4) पुरी = नगरी ǀ

Sanskrit Synonyms (अमरसार)

1) आपण: = विपणि: ǀ

2) कीर्ति: = यश: ǀ

3) गुरु: = बॄहस्पति: ǀ

4) गॄहम् = सदनम् ǀ

5) तटम् = कूलम् ǀ

6) वणिक् = सार्थवाह: ǀ

7) वानर: = कपि: ǀ

8) सागर: = समुद्र: ǀ

9) शरीरम् = गात्रम् ǀ

Sanskrit Antonyms (Exercise)

Prose :

1| शिष्योत्तम: ǀ

1) झटिति × शनै: शनै: ǀ                         2) गहन: × सरल: ǀ

3) यथार्थम् × अयथार्थम् ǀ                         4) नीतवान् × आनीतवान् ǀ

4| महाराष्ट्रस्य विश्वविख्याता क्रीडा ǀ

1) पापमयम् × पुण्यमयम् ǀ          2) सत्यम् × असत्यम् ǀ

3) गृह्णामि × त्यजामि ǀ              4) पुन: पुन: × कदाचित् ǀ

5) सदाचारी × दुराचारी ǀ                6) प्रशान्तमनसा × अस्वस्थमनसा ǀ

5| अवैधाचार: नैव करणीय: ǀ

1) ज्ञात: × अज्ञात: ǀ                      2) समग्र: × अपूर्ण: ǀ

3) कष्टसाध्या × सुलभा ǀ                         4) विरला: × बहव: ǀ

Poetry :

1| गुरुवन्दना ǀ

1) विस्मरणम् × स्मरणम् ǀ          2) महान् × लघु: ǀ

2| सुभाषितमाला 1 ǀ

1) शनै: शनै: × झटिति ǀ                         2) शत्रु: × मित्रम् ǀ

3) यश: × अपयश: ǀ                      4) नितराम् × अनितराम् ǀ

3| नदीसमुद्रसंवाद: ǀ

1) कायिन: × अकायिन: ǀ                         2) त्यजन्ति × गॄ*णन्ति ǀ

3) अल्पसार: × बहुसार: ǀ

5| सुभाषितमाला 2 ǀ

1) आलस्यम् × अनालस्यम् ǀ      2) अचला × चला ǀ

3) निर्बल: × सबल: ǀ                      4) निर्गुण: × सगुण: ǀ

5) उत्साह: × निरुत्साह: ǀ